شاید شما هم صدای یکنواخت و قدرتمند موتور خودروی خود را نشانه سلامت آن بدانید. اما در پشت این عملکرد آرام، یک سیستم پیچیده برای کنترل حرارت در جریان است. اگر تا به حال برایتان سوال شده که کولانت چیست و چرا اینقدر روی بررسی سطح آن تاکید میشود، پاسخ ساده است: این مایع، تنظیم‌کننده دمای موتور شماست. بسیاری آن را با ضدیخ اشتباه میگیرند، اما این دو تفاوت‌های مهمی دارند. در این مطلب به زبان ساده عملکرد کولانت در خودرو را بررسی کرده و به تمام سوالات شما درباره این مایع پاسخ می‌دهیم تا با آگاهی کامل از موتور اتومبیل خود محافظت کنید.
جهت خرید و قیمت روغن موتور خودرو با بهترین کیفیت و قیمت کلیک کنید.
موتور خودرو هنگام کار کردن به دلیل احتراق مداوم، گرمای بسیار زیادی تولید میکند. اگر این گرما به درستی مدیریت نشود، قطعات فلزی منبسط شده، اصطکاک بالا میرود و در نهایت موتور آسیب جدی میبیند. وظیفه کولانت دقیقا همین است؛ کنترل دما و جلوگیری از رسیدن آن به محدوده‌های خطرناک. این مایع به طور مداوم توسط واترپمپ در کانال‌های اطراف سیلندر و سرسیلندر به گردش در می‌آید، گرمای اضافی را از این قطعات داغ جذب میکند و آن را به رادیاتور منتقل میکند.
در رادیاتور، این مایع داغ با عبور از شبکه‌های نازک و در معرض جریان هوا، خنک شده و دوباره برای جذب گرما به سمت موتور بازمیگردد. این چرخه بی‌وقفه، دمای موتور را در یک محدوده استاندارد و ایمن نگه می‌دارد. اما این تنها بخشی از ماجراست. کولانت چیست و چه کارهای دیگری انجام می‌دهد؟ این مایع از یخ‌زدگی آب در فصول سرد و از جوش آمدن آن در ترافیک‌های سنگین تابستان نیز جلوگیری کرده و به لطف مواد افزودنی، مانع از خوردگی و رسوب‌گرفتگی قطعات داخلی سیستم خنک‌کننده میشود.
شاید تصور کنید که وظیفه کولانت صرفا خنک کردن است، اما نقش‌های محافظتی آن به همان اندازه مهم هستند. سیستم خنک‌کننده خودرو از فلزات مختلفی مانند آلومینیوم، چدن، مس و فولاد ساخته شده است. وجود آب به تنهایی در این سیستم، به مرور زمان باعث اکسیداسیون و زنگ زدگی این قطعات میشود که نتیجه آن، کاهش کارایی و بروز نشتی‌های پرهزینه است.
کولانت‌های مدرن دارای ترکیبات بازدارنده خوردگی هستند که یک لایه محافظ روی سطوح فلزی ایجاد می‌کنند و جلوی واکنش شیمیایی آب با فلز را میگیرند. علاوه بر این، این مایع قطعات متحرک سیستم مانند واترپمپ را روانکاری کرده و از تشکیل رسوبات معدنی که میتوانند مسیر گردش مایع را مسدود کنند، جلوگیری می‌نماید. بنابراین، استفاده از یک کولانت مناسب، طول عمر تمام اجزای سیستم خنک‌کننده را افزایش می‌دهد.
یکی از رایج‌ترین اشتباهات در میان صاحبان خودرو، یکسان دانستن کولانت و ضدیخ است. اگرچه این دو به هم مرتبط هستند، اما یکسان نیستند. تفاوت کولانت و ضدیخ در ترکیب و نحوه استفاده آن‌هاست. ضدیخ در واقع یک مایع غلیظ بر پایه اتیلن گلیکول یا پروپیلن گلیکول است که به تنهایی قابل استفاده نیست و باید قبل از ریختن در رادیاتور، با نسبت معینی (معمولا ۵۰/۵۰) با آب مقطر ترکیب شود. وظیفه اصلی آن، بالا بردن نقطه جوش و پایین آوردن نقطه انجماد آب است.
در مقابل، وقتی میپرسیم کولانت چیست، منظور یک محصول آماده مصرف است. کولانت ترکیبی از پیش آماده شده از ضدیخ، آب مقطر و مواد افزودنی دیگر (مانند ضدزنگ، ضدکف و روان‌کننده‌ها) است که با نسبت‌های دقیق و استاندارد در کارخانه ترکیب شده است. شما میتوانید کولانت را مستقیما داخل مخزن رادیاتور بریزید، بدون آنکه نیاز به اضافه کردن آب داشته باشید. در حقیقت، هر کولانتی حاوی ضدیخ است، اما هر ضدیخی به تنهایی یک کولانت کامل محسوب نمیشود.
|
ویژگی |
ضدیخ (Antifreeze) |
کولانت (Coolant) |
|
حالت عرضه |
مایع غلیظ و خالص (Concentrate) |
مایع آماده مصرف (Pre-mixed) |
|
نحوه استفاده |
باید با آب مقطر ترکیب شود (مثلا ۵۰/۵0) |
به صورت مستقیم در رادیاتور ریخته میشود |
|
ترکیبات |
اتیلن گلیکول یا پروپیلن گلیکول |
ضدیخ + آب مقطر + افزودنی‌های محافظتی |
|
عملکرد اصلی |
تغییر نقطه جوش و انجماد آب |
تنظیم دما، محافظت کامل از خوردگی و رسوب |
با مراجعه به فروشگاه‌های لوازم یدکی با انواع مختلفی از کولانت‌ها با رنگ‌های گوناگون مانند سبز، صورتی، نارنجی و آبی مواجه می‌شوید. این رنگ‌ها صرفا برای تشخیص نشتی و همچنین تمایز بین تکنولوژی‌های ساخت مختلف به کار میروند. به طور کلی، کولانت‌ها بر اساس ترکیبات شیمیایی و مواد بازدارنده خوردگی به چند دسته اصلی تقسیم میشوند. کولانت چیست و این دسته‌بندی‌ها چه معنایی دارند؟
کولانت‌های قدیمی‌تر که معمولا به رنگ سبز هستند، از تکنولوژی IAT (Inorganic Acid Technology) استفاده می‌کنند و طول عمر کمتری دارند. نسل‌های جدیدتر با تکنولوژی OAT (Organic Acid Technology) که اغلب رنگ نارنجی یا صورتی دارند، طول عمر بسیار بیشتری داشته و سازگاری بهتری با قطعات آلومینیومی موتورهای مدرن دارند. همچنین نوع هیبریدی یا HOAT نیز وجود دارد که ترکیبی از ویژگی‌های دو نوع قبلی است.
بیشتر بدانید: اگر روغن موتور کم باشد چه میشود؟
این سوال پاسخ یکسانی برای همه خودروها ندارد. بهترین کولانت برای خودرو شما، دقیقا همان محصولی است که توسط کارخانه سازنده اتومبیل‌تان توصیه شده است. هر سازنده خودرو، سیستم خنک‌کننده را بر اساس فرمولاسیون یک نوع کولانت خاص طراحی و آزمایش میکند. استفاده از کولانت نامناسب میتواند به قطعاتی مانند واشرها و بخش‌های آلومینیومی آسیب بزند یا با کولانت قبلی واکنش شیمیایی داده و باعث ایجاد لجن و گرفتگی در سیستم شود.
پس برای یک انتخاب درست، موارد زیر را در نظر بگیرید:
قبل از اضافه کردن کولانت جدید، بهتر است سیستم خنک‌کننده را به طور کامل شستشو دهید تا مایع جدید بهترین عملکرد را داشته باشد. همچنین به یاد داشته باشید که اتیلن گلیکول ماده‌ای سمی است و باید دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری شود.
کولانت نیز مانند روغن موتور یک مایع مصرفی است و تاریخ انقضا دارد. با گذشت زمان و قرار گرفتن مداوم در معرض حرارت بالا، مواد افزودنی محافظ موجود در آن خاصیت خود را از دست می‌دهند. مایع کولانت به تدریج اسیدی شده و خاصیت ضدخوردگی آن کاهش مییابد. ادامه استفاده از چنین مایعی نه تنها از قطعات محافظت نمیکند، بلکه خودش به عاملی برای آسیب به رادیاتور، واترپمپ و واشر سرسیلندر تبدیل میشود.
پس زمان مناسب تعویض کولانت چه موقع است؟ این زمان نیز مانند نوع کولانت، در وهله اول توسط سازنده خودرو تعیین میشود و در دفترچه راهنما ذکر شده است. این بازه معمولا بین ۴۰,۰۰۰ تا ۱۶۰,۰۰۰ کیلومتر یا بین ۲ تا ۵ سال متغیر است. با این حال، بهتر است به صورت دوره‌ای رنگ و شفافیت مایع کولانت را در مخزن انبساط بررسی کنید. اگر رنگ آن کدر، قهوه‌ای یا زنگ‌زده به نظر می‌رسید یا ذرات معلقی در آن مشاهده کردید، صرف نظر از کارکرد خودرو، باید آن را در اسرع وقت تعویض کنید. نادیده گرفتن این موضوع میتواند منجر به هزینه‌های تعمیر بسیار سنگین شود.
در این مطلب تلاش کردیم به این سوال پاسخ دهیم که کولانت چیست و چه نقشی در سلامت موتور خودرو دارد. آموختیم که کولانت یک مایع مهندسی‌شده برای تنظیم دمای موتور است که علاوه بر جلوگیری از یخ‌زدگی و جوش آوردن، از قطعات داخلی سیستم خنک‌کننده در برابر زنگ زدگی و خوردگی محافظت میکند. همچنین تفاوت کولانت و ضدیخ را بررسی کردیم و متوجه شدیم که کولانت یک محصول کامل و آماده مصرف است. به یاد داشته باشید که انتخاب بهترین کولانت برای خودرو و تعویض به موقع آن، یکی از موارد مهم در نگهداری از اتومبیل است که به افزایش طول عمر موتور و جلوگیری از مشکلات جدی کمک میکند.
فروشگاه پیشرو لنت به عنوان مرجع تخصصی ارائه بهترین محصولات جانبی خودرو، اعم از لنت ترمز، روغن موتور و اکتان، همواره در کنار شماست تا با ارائه اطلاعات صحیح، به شما در نگهداری بهتر از سرمایه‌تان کمک کند.
آیا میتوان به جای کولانت از آب استفاده کرد؟
خیر. آب به تنهایی نقطه جوش پایین و نقطه انجماد بالایی دارد و بدتر از آن، باعث زنگ‌زدگی و ایجاد رسوب شدید در قطعات فلزی موتور و رادیاتور میشود. استفاده از آب فقط برای شرایط اضطراری و رساندن خودرو به تعمیرگاه مجاز است.
اگر کولانت با رنگ متفاوت در خودرو بریزیم چه میشود؟
ترکیب کولانت‌ها با تکنولوژی‌های ساخت متفاوت (که معمولا رنگ‌های متفاوتی دارند) میتواند باعث واکنش شیمیایی، تشکیل لجن و کاهش شدید خاصیت ضدخوردگی شود. این کار کارایی سیستم خنک‌کننده را مختل کرده و ممکن است به آن آسیب برساند.
آیا کم شدن سطح مایع کولانت طبیعی است؟
کاهش بسیار جزئی در طولانی مدت ممکن است اتفاق بیفتد، اما اگر به طور مداوم مجبور به اضافه کردن کولانت هستید، به احتمال زیاد سیستم خنک‌کننده شما دچار نشتی شده است. این نشتی میتواند از رادیاتور، شلنگ‌ها، واترپمپ یا واشر سرسیلندر باشد و باید فورا بررسی شود.
چطور بفهمیم کولانت خودروی ما از چه نوعی است؟
مطمئن‌ترین راه مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو است. در این دفترچه نوع استاندارد و تکنولوژی کولانت مناسب خودروی شما ذکر شده است. در صورت عدم دسترسی، میتوانید از یک مکانیک معتمد کمک بگیرید.
